ZWYCZAJE I OBRZĘDY REGIONU SIERADZKIEGO

WESELE SIERADZKIE

ZWYCZAJE I OBRZEDY DOROCZNE

Tradycyjne obrzędy doroczne stanowią zespół silnie ze sobą splecionych zwyczajów kultowych i magicznych, wierzeń, wróżb, folkloru słownego, muzycznego i tanecznego. Ukształtowały się w wyniku długotrwałego procesu stapiania się różnorodnych elementów, rodzimych i obcych, dawnych przedchrześcijańskich i nowszych. Są tu więc pozostałości dawnych pogańskich obrzędów kultowych Słowian, jak i zwyczajów czy praktyk magicznych wykonywanych corocznie lub w razie potrzeby - doraźnie - dla zapewnienia zdrowia oraz pomyślności w życiu człowieka i w jego gospodarstwie.

Wędrówkę po roku obrzędowym rozpoczynamy od świąt Bożego Narodzenia. Czas ten zawsze był na wsi sieradzkiej okresem bogatym w różnorodne zwyczaje i obrzędy. Większość z nich skupiona była wokół wigilii. Wigilia ( z łac. straż, czuwanie ), wiązała ze sobą chrześcijańską obrzędowość z pogańskimi wierzeniami. Od rana przywiązywano dużą wagę do różnych zjawisk i czynności. Wszystko co zdarzyło się w dniu tym było wróżbą na cały rok. Należało więc wcześnie wstawać, nie kłócić się i nie pożyczać, bo tak będzie się czynić przez cały rok. Z tego, kto pierwszy wejdzie do domu - mężczyzna czy kobieta wyrokowano płeć bydła, które narodzi się w gospodarstwie.

W wigilię nie wykonywano już żadnych, ciężkich prac, zwłaszcza nie można było rąbać drewna, rżnąć sieczki czy tłuc kaszy , gdyż według prastarych wierzeń pogańskich w okresie tym przebywały dusze zmarłych i obawiano się je skrzywdzić.

Od rana przygotowywano potrawy na wieczerzę wigilijną, zdobiono izbę i dekorowano choinkę - jest to już późniejszy zwyczaj, który do Polski przywędrował z Niemiec. Na choince wieszano różne ozdoby wykonane z bibuły, pierza, słomy, a także specjalne pieczywko.Wieczerzę rozpoczynano z chwilą zabłyśnięcia pierwszej gwiazdki. Dawniej stół zaścielano sianem, na który kładziono biały obrus, a w rogach izby stawiano snopy żyta i pszenicy. Już w okresie międzywojennym wielu zaprzestało tak czynić, kładąc tylko pod stół snopek siana przewiązany powrósłem (siano to wraz z opłatkiem i resztkami wieczerzy dawano następnego dnia bydłu). Zanim przystąpiono do spożywania wieczerzy, najstarszy z rodziny (ojciec, dziadek) zaczynał wspólną modlitwę a po jej odmówieniu dzielił się opłatkiem ze wszystkimi, według starszeństwa. Życzenia były krótkie, niekiedy ujęte w formułkę: ” Życzę ci wszystkiego dobrego, czego wyprosisz od Boga miłego”. Ilość potraw była nieparzysta - 5, 7 lub 9 - zależnie od zamożności rodziny.

ZWYCZAJE I OBRZĘDY REGIONU WIELUŃSKIEGO

TRADYCJE WIGILIJNE NA TERENIE ZIEMI WIELUŃSKIEJ

Tradycje wigilijne na terenie ziemi wieluńskiej. W kulturze i tradycji wszystkich Polaków bardzo uroczyście obchodzone są święta Bożego Narodzenia, szczególnie dużą uwagę przywiązuje się do Wigilii. Dzień ten kojarzy się nam z przeróżnymi zwyczajami i obrzędami, a głównie z uroczystą wieczerzą, którą często nazywano w naszym regionie "przedgwiaździe". Ten "jedyny dzień w roku" otwierający cykl świąt Bożego Narodzenia (dzień Bożego Narodzenia, św. Szczepana, Nowy Rok, Trzech Króli), wyznacza dla ludności wiejskiej początek roku obrzędowego i wegetacyjnego.

Zanim choinka na dobre zagościła w naszych domach, izby dekorowano ozdobami z opłatka - najczęściej miały one kształt gwiazdek lub kołysek. Między nimi centralne miejsce zajmowała opłatkowa kula zwana "światem", symbolizująca Ziemię, na której będzie rządził narodzony Chrystus. Ozdoby opłatkowe były przywieszane w izbie do belki sufitowej, a po święcie Trzech Króli ściągane i, jeśli w domu były małe dzieci, dawane im do zjedzenia. W przeciwnym razie, jako że opłatek był poświęcony, należało takie ozdoby spalić. ...