SIERADZKIE

Region sieradzki położony jest na pograniczu wielkich makroregionów Polski : Wielkopolski, Mazowsza, Śląska i Małopolski. Pomimo, że przez wieki podlegał ich wpływom, zachował jednak swoją odrębność widoczną w sztuce ludowej, stroju, muzyce i występowaniu niektórych zwyczajów i obrzędów. Jest zaliczany do grupy centralnej, wyodrębnionej w oparciu o tkaninę ludową i strój. Znajduje się w obszarze obecnego województwa łódzkiego i dawnej ziemi sieradzko-łęczyckiej. W regionie sieradzkim sprawdza się teoria kręgów kulturowych, według której najwięcej cech regionalnych znajduje się w centrum regionu, bowiem najbardziej tradycyjne i charakterystyczne dla regionu sieradzkiego to wsie położone najbliżej Sieradza. One zachowały najdłużej tradycyjną kulturę ludową: tu dość długo utrzymywał się strój, przechowywany w szafach i kufrach (a przynajmniej niektóre elementy stroju kobiecego jak: stónik ( suknia letnia), dookolnie haftowany fartuch, kaftan zwany szackiem, czerwony prążkowany wełniak (rzadziej zielony) czy robione na drutach chustki pachowe białe lub czarne, a z męskiego stroju czerwony prążkowany spencerek. A dzięki temu, że asysty w kościołach Sieradza i okolic ubrane są w stroje sieradzkie zachował się z dawno nienoszonego stroju męskiego, czerwony prążkowany specencerek. Podtrzymywana jest tu też do dzisiaj sztuka ludowa i folklor. Obecnie większość z nich znajduje się w granicach administracyjnych miasta. Są to: Monice, Woźniki, Męka, Jeziory, Zapusta Duża i Zapusta Mała. Również tradycyjne są pozostałe wsie podsieradzkie administrowane obecnie przez gminę Sieradz: Dzigorzew, Kłocko, Wiechucice i Chojne. Sieradzkie ma swoje charakterystyczne ozdoby: wycinanki -okrągłe, rogate (kwadratowe) pasowe "lolki i kozoki", a przede wszystkim wielobarwne "mazury". Ma swoje bibułowe wianki ("koronki") i bukiety płaskie o różnych kwiatkach, w tym charakterystyczne "orginiowe" (przypominające kwiaty georgini), a także wykonane z papieru kolorowego koronki rurkowe i koronki płaskie. Sieradzkie ozdoby rozsławiły w Polsce monickie wszechstronne twórczynie ludowe (także tkaczki i hafciarki): Józefa Chaładaj i Marianna Pawlak (zdobywczynie Nagrody im. Oskara Kolberga). Sieradzka tkanina wykonana w zespole tkaczek w Monicach pod kierunkiem Józefy Chaładaj zdobyła w 1958 r. w Monachium Główną Nagrodę. Do lat 90 tych było tu dość prężnie działające garncarstwo. Dawniej ośrodki jego mieściły się w Burzeninie i Stefanowie Barczewskim. Potem tradycje te utrzymywali garncarze w samym Sieradzu : Hieronim Muszyński i Tadeusz Tomala. W Sieradzkiem zachowało się wiele zwyczajów i obrzędów. Jedne są jeszcze żywe, inne pozostały w pamięci mieszkańców i zostały reaktywowane. Należy tu wymienić: chodzenie grup kolędniczych w wigilię Bożego Narodzenia i przebierańców w ostatnie dni karnawału, wywoziny młodych par na ciągnikach, w Kobierzycku, wywoziny młodych mężatek tzw. Cymber w Poniatowie k/ Goszczanowa, malowanie okien pannom w półpoście, straż przy grobie pańskim tzw. Turków w Burzeninie, Dobroniu, obchodzenie wsi z wózkiem dyngusowym w Monicach, Chojnem, obchodzenie wsi z gaikiem, Sobótki, Dożynki, a także wiele elementów obrzędowości weselnej oraz śpiewanie przy zmarłych. W 1997 grupa śpiewaków z Baszkowa prezentowała pieśni wielkopostne w kościele św. Krzyża w Warszawie. Sieradzkie pieśni weselne rozsławiły śpiewaczki podsieradzkich wsi w Polsce prezentując je na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą: Józefa Stupska z Woźnik, Stanisława Miśkiewicz z Sieradza, Franciszka Świniarska z Mnichowa, Józefa Janicka i Stefania Wiąz z Monic. Sieradzkie ma też swoje charakterystyczne tańce, w tym Owijok (rodzaj oberka śpiewanego) i polka drobna ( Drygany) oraz bardzo ciekawe tańce weselne: Chodzony, a przede wszystkim Służba. Sieradzkie tańce obrzędowe rozsławił w Polsce Zespół Obrzędowy z Chojnego, zdobywając najwyższe nagrody na Ogólnopolskim Konkursie Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie, jak również poza granicami kraju występując w Wielkiej Brytanii. Niezwykłą różnorodność melodii zawdzięcza region skrzypkom, którzy w ostatnich latach rozsławili Ziemię Sieadzką, zdobywając nagrody na wyżej wspomnianym festiwalu w Kazimierzu nad Wisłą. Należy tu wymienić [ Józefa Janczaka](1925 - 2004) z Baszkowa i [Tadeusza Kratę](1923 - 2004) z Rembieszowa, którzy byli też zdobywcami Nagrody im. Oskara Kolberga, następnie wielokrotnych laureatów tego festiwalu: Józefa Piechotę z Wojciechowa i Józefa Tomczyka z Mroczek Małych oraz Mieczysława Urbaniaka z Wroniaw k/ Goszczanowa i Tadeusza Kuźnika z Majaczewic. Oprócz indywidualnych artystów i wspomnianego już Zespołu z Chojnego sieradzkie rozsławiły też w Polce zespoły śpiewacze: z Jeziorska - "Jezioranki" i z Mroczek Małych, zespół śpiewaczo-obrzędowy z Kliczkowa Małego, zespół taneczno-obrzędowy "Zapuszczanie z Zapusty Wielkiej, a także dwie pary taneczne zdobywcy Nagrody im. Oskara Kolberga - Franciszka i Eugeniusz Kaczmarkowie oraz Stanisław i Stanisława Kałuziakowie. Ambasadorami Ziemi Sieradzkiej poza granicami kraju są zespoły pieśni i tańca: "Sieradzanie" i "Dobroń". Termin "Sieradzkie" lub "Ziemia Sieradzka" używany jest też w odniesieniu do szerszego terenu obejmującego także obszar powiatu łaskiego, z centralnym miejscem skupionym wokół wsi: Dobroń, Ldzań i Róża.